W ostatnim dziesięcioleciu obserwujemy wzrost liczby diagnozowanych przypadków świnek z chorobami endokrynologicznymi, których przyczyną są zmiany nowotworowe. Guzy tarczycy wydają się być wykrywane zbyt rzadko, w stosunku do ilości chorych zwierząt. Wynika to z niskiej jeszcze świadomości dotyczącej występowania tej choroby u świnek morskich (kawii domowych), oraz braku protokołów diagnostycznych.
Dlaczego tak ważne jest, aby guzy te diagnozować, a chore świnki leczyć? Obecność tych nowotworów często prowadzi do nadczynności tarczycy (hyperthyroidyzmu), która skutkuje powolnym wyniszczaniem organizmu.
Podsumowując 10 lat badań prowadzonych w laboratorium Northwest ZooPath (Waszyngton) wyliczono, że guzy tarczycy stanowiły 3,6% wszystkich przebadanych guzów pochodzących od świnek morskich i były piątymi w kolejności guzami, jeśli chodzi o częstotliwość występowania u tego gatunku zwierząt3. Wyprzedzały je tylko tłuszczaki, nabłoniaki włosowe (trichoepithelioma), nowotwory układu limfatycznego i guzy gruczołu mlekowego3. Średnia wieku świnek dotkniętych nowotworem tarczycy wynosiła 4.3 roku ( wahał się od 2,5 roku do 7 lat)3.
Nie stwierdzono jak dotąd predyspozycji związanych z rasą czy płcią2.
OBJAWY KLINICZNE
U świnek z aktywnymi hormonalnie guzami tarczycy (z towarzyszącą im nadczynnością tarczycy) możemy obserwować:
● Utratę masy ciała, pomimo zwiększonego bądź normalnego apetytu. Odpowiedzialne za to są wydzielane w nadmiarze hormony tarczycy, które powodują przyspieszeniem metabolizmu i spalania kalorii.
● Wyczuwalną guzkowatą zmiana na spodniej stronie szyi (najczęściej wielkości wiśni bądź mniejszą)
● Zmiany zachowania
– nerwowość, niepokój, nadaktywność, mocny sen – świnki te mogą więcej spać, trudno je czasem dobudzić, odseparowywanie się od innych świnek, szukanie samotności
● Ponadto może występować:
– zwiększone pragnienie
– zwiększone ilości oddawanego moczu
– przyspieszony oddech
– przyspieszone tętno
– miękkie bobki
– zaburzenia dotyczące wyglądu futra – może ono stać się matowe, z lokalnymi przerzedzeniami bądź wyłysieniami.
Objawy te w początkowym stadium choroby mogą być słabo widoczne.
DIAGNOSTYKA:
Diagnozę stawiamy na podstawie wywiadu, badania klinicznego zwierzęcia, a także badań dodatkowych.
Jeśli mamy wątpliwość, czy zmiana jest guzowata, czy jest to raczej ropień lub krwiak, wykonujemy biopsję. Pomocne w różnicowaniu tych zmian może być również badanie USG.
Badania krwi robimy, aby ocenić poziom hormonu tarczycy T4 (ewentualnie fT4), glukozy, oraz aby sprawdzić poziom parametrów wątrobowych i nerkowych.
Zdjęcia RTG bądź badania CT – są pomocne w celu wykluczenia przerzutów do płuc
Nuklearna scyntygrafia – pomaga wykryć zmiany przerzutowe oraz ogniska ektopowe (czyli tkankę tarczycową dodatkową, zlokalizowaną w innym miejscu niż tylko na szyi). Na ten moment nie jest ona niestety dostępna do badań świnek morskich w Polsce.
Badania histopatologiczne – określają dokładny rodzaj nowotworu, z jakim mieliśmy do czynienia.
CO MOŻE WYGLĄDAĆ PODOBNIE?
Utrata masy ciała i zmiany na szyi występują nie tylko przy guzach tarczycy. Trzeba pamiętać o innych możliwych przyczynach wystąpienia tych zjawisk. Myślimy tu zwłaszcza o chorobach stomatologicznych (na szyi mogą tworzyć się ropnie) oraz chorobach wywodzących się z układu limfatycznego (wówczas na szyi możemy wyczuwać powiększone węzły chłonne). Chorobom tym również towarzyszy chudnięcie.
CO WPŁYWA NA WYKRYWANY BADANIEM POZIOM HORMONU T4?
Czasem, mimo występującej nadczynności tarczycy, możemy ją przeoczyć, badając krew. Dzieje się tak w przypadku występowania obok nadczynności tarczycy innych chorób, które obniżają poziom hormonów tarczycy. Może tak być np. przy współistniejących chorobach zębów czy chorobach jelit. Również stosowanie niektórych leków – np. niesterydowych leków przeciwzapalnych, leków sterydowych, fenobarbitalu czy sulfonamidów, może powodować fałszywe zaniżenie poziomu T411. Dlatego wyniki musimy łączyć z objawami klinicznymi, badaniem pacjenta i podchodzić do nich ostrożnie. O ile wykrycie nadczynności jest pewnym wynikiem, o tyle dobry poziom hormonów tarczycy nie gwarantuje, że zwierzę nie cierpi z powodu maskowanej nadczynności.
W przypadkach, które budzą wątpliwości, należy powtarzać badanie poziomy T4 co kilka tygodni9. Można też wykonać dodatkowe badanie poziomu fT4, który jest mniej podatny na wpływ innych chorób współistniejących2.
CZY TE GUZY SĄ ZŁOŚLIWE?
Niestety w wielu przypadkach tak. W dwóch badaniach stwierdzono obecność gruczolakoraków odpowiednio w 36,83 oraz 55,55 procentach przebadanych guzów tarczycy. Gruczolakoraki są nowotworami złośliwymi i mogą dawać przerzuty (np. do płuc)5.
CZY WSZYSTKIE GUZY TARCZYCY WYDZIELAJĄ HORMONY?
Oczywiście wiele z nich tak, ale nie wszystkie. Stwierdzono również występowanie guzów tarczycy, które nie były aktywne hormonalnie10.
Wielkość guza nie przekłada się na jego aktywność hormonalną4. Małe, silnie aktywne hormonalnie guzki mogą poczynić w organizmie więcej szkód, niż duży, ale mało aktywny hormonalnie guz.
CZY GUZY OBEJMUJĄ CAŁĄ TARCZYCĘ?
Tarczyca składa się z dwóch płatów. Guzy te możemy spotkać w obrębie jednego z tych płatów, bądź obydwu. Częściej występują jednostronnie. Mogą także wywodzić się z ektopowej tkanki tarczycowej, która możemy spotkać w innych rejonach szyi lub w klatce piersiowej.
POWIKŁANIA TOWARZYSZĄC NADCZYNNOŚCI TARCZYCY:
Wśród powikłań nie leczonej, bądź niereagującej na leczenie nadczynności tarczycy wymienia się zastoinowa niewydolność serca3 oraz niewydolność nerek (choć akurat jeśli chodzi o nerki i świnki morskie, to temat jest cały czas badany).
LECZENIE:
●Leczenie farmakologiczne – polega na podawaniu śwince leków obniżających poziom hormonów tarczycy we krwi. W naszej przychodni stosujemy je wtedy, gdy chcemy ustabilizować poziom hormonów przed operacją (do czasu zabiegu), bądź gdy zwierzę z jakichś powodów nie może być operowane.
Leki podaje się 1 lub 2x dziennie. Kontrolne badania krwi wykonuje się początkowo co 2 tygodnie, do czasu, aż objawy kliniczne choroby cofną się, a poziom T4 wróci do normy. Wtedy jest najlepszy czas na przeprowadzenie operacji usunięcia guza tarczycy chirurgicznie. Jeśli zwierzę nie jest operowane, wówczas leki te podajemy przewlekle, a badania kontrolne poziomu hormonów po ich ustabilizowaniu się wykonuje się co 2-4 miesiące (w zależności od objawów klinicznych)
Reakcja na leczenie bywa różna. W niektórych przypadkach poziom hormonów pozostaje nadal wysoki, lub nawet rośnie, mimo przyjmowania przez świnkę leków.
● Leczenie chirurgiczne – czyli chirurgiczne usunięcia guza tarczycy. W literaturze medycznej można znaleźć opisy, że jest to zabieg trudny, wiąże się z nim duża śmiertelność i z tego powodu jest niezbyt często wykonywany3,7. W naszej lecznicy przeprowadzamy go jednak od lat, z bardzo dobrymi efektami. Rzeczywiście działanie chirurgiczne w okolicy szyi, gdzie przebiega wiele naczyń krwionośnych i nerwów wymaga precyzji i doświadczenia. Efekty po operacji są jednak warte tego wysiłku. Zwierzęta przybierają na wadze, wraca im dobre samopoczucie. Jest to też jedyna szansa dla zwierząt, które nie reagują na leczenie farmakologiczne.
Po usunięciu guza zalecamy wykonanie badania histopatologiczne usuniętych tkanek, aby przekonać się, z jakim dokładnie nowotworem mieliśmy do czynienia. W przypadku nowotworów złośliwych wczesne usuniecie guza, zmniejsza ryzyko pojawienia się przerzutów nowotworowych. Szybka operacja ogranicza też szansę nacieku guza na okoliczne tkanki. Dlatego, jeśli tylko jest taka możliwość, zalecamy jak najszybsze usuwanie guzów tarczycy u świnek morskich operacyjnie (najlepiej po wcześniejszym farmakologicznym wyrównaniu poziomu hormonów we krwi).
Niestety w niektórych przypadkach może dojść do odtworzenia tkanki tarczycowej w przeciągi 2-3 miesięcy po operacji6. W praktyce klinicznej nie spotykamy się z tym jednak często.
Zalecenie pooperacyjne zależą od tego, czy usunięta została cała tarczyca, czy tylko jeden z płatów. Na pewno należy kontrolować poziom hormonów tarczycy i jeśli jest ich za mało uzupełniać hormony tarczycy podając zwierzęciu tabletki.
● Leczenie radioaktywnym jodem – jest ono szczególnie ważne w przypadku tarczycy, która nacieka na okoliczne tkanki, oraz gdy występuje ektopowa tkanka tarczycowa. Ogniska ektopowej tarczycy stwierdzano u świnek w klatce piersiowej, gdzie dostęp chirurgiczny i możliwość ich odnalezienia są niestety bardzo mocno ograniczone. Radioaktywny jod dociera i do tych komórek. Występowanie ektopowej tkanki tarczycowej można potwierdzić przy pomocy medycyny nuklearnej – badaniem zwanym scyntygrafią. Niestety zarówno to badanie u świnek, jak i leczenie radioaktywnym jodem na ten moment są w Polsce niedostępne.
PROGNOZA:
W przypadku zwierząt, u których rozpoznanie nastąpiło szybko, prognoza jest dobra. Niestety, gdy doszło już do silnego wyniszczenia zwierzęcia, naciekania guza na sąsiednie tkanki, bądź obecne są przerzuty nowotworowe, rokowanie jest ostrożne do złego. Dlatego nie należy zwlekać z diagnostyką i leczeniem. Jeśli tylko zauważymy jakieś zmiany w zachowaniu u naszej świnki morskiej, utratę wagi mimo zachowanego apetytu, pogorszenie jakości sierści – należy udać się z nią do lekarza weterynarii, aby wykonać odpowiednie badania. Im szybciej postawiona zostanie właściwa diagnoza, tym lepsze rokowanie dla świnki.
Oto Antoś. Świnka z guzem tarczycy powodującym dużą nadczynność tarczycy. Na zdjęciu już uśmiecha się do nas podczas wizyty kontrolnej po operacji, ale wcześniej nie było wesoło.
Antoś przed operacją ważył około 400g (czyli tyle ile średniej wielkości szczur, a nie świnka morska) i był skrajnie wyniszczony.
Udało się jednak przeprowadzić operację usunięcia guza tarczycy. Już w pierwszych tygodniach po zabiegu Antek przytył prawie 200g i czuje się znacznie lepiej. Jest przykładem na to, że nigdy nie należy się poddawać, bo cuda się zdarzają.
