Skręt płata wątroby u królika – przyczyny, występowanie, leczenie.

Opublikowano:

autor:

Lek. Wet. Lidia Lewandowska

Skręt płata wątroby opisywany był w literaturze, jako problem występujący rzadko u królików. Obecnie uważa się jednak, że jest on raczej niedostatecznie często diagnozowany, a rzeczywista ilość przypadków jest dużo większa niż wykrywana. Szybkie postawienie właściwej diagnozy jest bardzo istotne, ponieważ nieleczony skręt płata wątroby w większości przypadków kończy się śmiercią królika.

OBJAWY KLINICZNE:

Objawy skrętu płata wątroby są niespecyficzne i początkowo przypominają problemy związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem przewodu pokarmowego. Dlatego wszelkie przypadki zwolnienia motoryki jelit (GI stasis) należy analizować nie tylko w  kontekście przyczyn jelitowych, ale również pozajelitowych, które mogą je wywołać.

Przebieg choroby jest zwykle dosyć gwałtowny. Właściciele często opisują królika jako zdrowe zwierzę, które nagle przestało jeść, bobczyć, stało się smutne i apatyczne. Czasem przebieg choroby jest na tyle szybki (bądź właściciele niedostatecznie czujni), że zwierzę dociera do lekarza już w stanie agonalnym. Czasem królik umiera w domu, a przyczynę śmierci (skręt płata wątroby) diagnozujemy już pośmiertnie w czasie sekcji zwłok. Choroba jest więc bardzo poważna i każdy, komu zależy na swoim króliku, powinien mieć świadomość jej występowania oraz znać jej objawy.

Co powinno nas zaniepokoić?

– wyraźne posmutnienie i osłabienie królika

– silny ból – czego objawem jest siedzenie bez ruchu, zgarbiona postawa ciała. Czasem może pojawić się niezborność ruchowa. Królik może też położyć się w jakiejś nienaturalnej dla niego pozycji i nie chcieć się ruszać, nawet  gdy jest dotykany.

– szukanie przez królika ustronnych miejsc (ukrywanie się)

zmniejszona ilość bobków, bądź nagły ich brak, mogą też pojawić się miękkie bobki.

nieprawidłowe oddawanie moczu – królik może sikać się pod siebie i w tym moczu stać bądź leżeć.

– silnie zmniejszony bądź całkowity zanik apetytu

Objawy są na tyle wyraźne, że większość królików trafia do nas w ciągu pierwszych 24 godzin trwania choroby.

Najczęściej w lecznicy stwierdzamy dodatkowo:

– przytłumiony stan świadomości, zmniejszona wrażliwość na bodźce, silne osłabienie

– przyspieszenie tętna i oddechów

– odwodnienie

– zgazowanie żołądka i jelit

– zwolnienie motoryki jelit

Gwałtowność narastania objawów zależy od tego, który płat wątroby uległ skręceniu, oraz czy jest to pełen skręt, czy tylko częściowy. Śmierć, jeśli nie zostanie podjęte leczenie, następuje zwykle w ciągu 12-72 godzin od pojawienia się pierwszych objawów1

PRZYPADEK KLINICZNY NR 1

Michaś, królik baran, w momencie wystąpienia u niego skrętu miał 4 lata i 6 miesięcy, waga: 1,88kg.

Co zaniepokoiło właścicieli (wywiad):

„Michał najprawdopodobniej się przytkał. Od wczoraj od rana ma obniżony apetyt. Dziś o 6.30 nie chciał sam jeść śniadania. Ostatnie bobki pojawiły się wczoraj o 17.00. Aktywność obniżona, Michał często siedział na kurkę”

W badaniu klinicznym stwierdzono bolesność w okolicy przodobrzusza, przy pomocy badania USG potwierdzono, że jeden z płatów po prawej stronie ma mieszaną echogeniczność, oraz wyraźnie zaokrąglone brzegi.  

We krwi stwierdzono azotemię i podniesione parametry wątrobowe.

U Michasia skręceniu uległ płat czworoboczny. Został on chirurgicznie usunięty. Już dzień po operacji Michał czuł się całkiem dobrze, po 48 godzinach z uwagi na znakomite samopoczucie został wypisany do domu. Badania krwi wykonane po 2 tygodniach były już prawidłowe.

PRZYCZYNY WYSTĘPOWANIA SKRĘTU PŁARA WĄTROBY:

Przyczyny nie zostały jak dotąd poznane. Istnieje na ten temat kilka przypuszczeń

1. Kwestia więzadeł:

Niektóre uważają, że czynnikiem przyczyniającym się do powstania skrętu jest anatomia więzadła łączącego płat ogoniasty z wnęką wątroby, wokół którego płat ten może się owinąć2,9. Teoria ta nie tłumaczy jednak powodów, dla których skręcają się pozostałe płaty.

Nie wszystkie płaty są równie mocno przyczepione, anatomia więzadeł nie jest taka sama po obu stronach. Istnieją różnice w grubości więzadeł trójkątnych – wiemy że lewe jest mocniejsze.4

Dodatkowym problemem może być wrodzone osłabienie lub zupełny brak niektórych więzadeł3. U niektórych królików spotyka się brak więzadła obłego wątroby4.

Każde mechaniczne uszkodzenie więzadeł stabilizujących wątrobę (upadek z wysokości, uderzenie), może przyczyniać się do zwiększonego ryzyka pojawienia się skrętu płata wątroby.

2. U psów podejrzewa się, że ucisk powiększonego żołądka na więzadło trójkątne lewe może powodować jego rozciąganie i zwiększać podatność na wystąpienie skrętu lewego  płata wątroby5. Niektórzy próbują przenosić tą teorię na króliki. U królików jednak dużo częściej mamy do czynienia ze skrętem płatów zlokalizowanych po prawej stronie, teoria ta nie tłumaczy więc za bardzo problemu obserwowanego u królików.

3. Wszelkie choroby, które zmieniają anatomię płata wątroby, (choroby nowotworowe, infekcyjne,  pasożytnicze) mogą zwiększać ryzyko pojawienia się skrętu płata6.

W wielu przypadkach przyczyna pojawienia się skrętu u danego osobnika pozostaje jednak nieznana.

KTÓRE PŁATY WĄTROBY ULEGAJĄ SKRĘTOWI?

Wątroba królika składa się z 5 płatów – lewego bocznego, lewego przyśrodkowego, prawego, ogoniastego i czworobocznego 4,7. Teoretycznie skręt płata wątroby może dotyczyć każdego z  płatów. U królików większość skrętów dotyczy jednak płatów zlokalizowanych po prawej stronie.

W badaniu opisującym 16 przypadków skrętów płata wątroby, jakie trafiły  do Angell Animal Center w Bostonie w latach 2007-2012, najczęściej skręceniu ulegał płat ogoniasty (10 królików na 16 zbadanych). Drugi w kolejności występowania skrętu wyszczególniony został płat czworoboczny (5/16). Jest to najmniejszy z płatów, co zapewne ułatwia jego skręt. W dalszej kolejności odnotowano skręt płata lewego bocznego (2/16) oraz prawego (1/16). U dwóch królików z badanej grupy skręcone były równocześnie 2 płaty3.

Badanie to potwierdza naszą obserwację. Najczęściej spotykamy skręty płata  ogoniastego, a następnie czworobocznego. Osobiście nie spotkałam się jeszcze ze skrętem dwóch płatów u tego samego królika, mieliśmy jednak przypadki skrętu płata u dwóch królików wywodzących się z tego samego domu. Króliki nie były ze sobą spokrewnione. Właściciele tych zwierząt z pewnością nie będą oceniać tej choroby jako „rzadko występującej u królików” ;) Obydwa króliczki zostały wcześnie zdiagnozowane, zoperowane i przeżyły.

PRZYPADEK KLINICZNY NR 2

Bianek, królik hodowlany, w momencie wystąpienia u niego skrętu miał 2 lata, waga: 5kg.

Objawy, które zaniepokoiły właścicieli:

„Bianek od wczorajszego wieczora od godziny 20.00 nie je i nie pije, wieczorem zgrzytał zębami. Ostatnie bobki zrobił o godzinie 4 nad ranem, od tamtej pory również nie sikał. Bianek który zwykle jest kontaktowy i kica po domu, od wczoraj chowa się po kątach, i porusza się tylko, gdy przed kimś ucieka – wtedy chowa się do innego kąta i tam siedzi. Drgają mu nogi, z większym trudem wstaje,  od wczoraj nie jest też w stanie sam wskoczyć do kuwety.

We krwi u Bianka widoczna była anemia, azotemia, podniesione parametry wątrobowe. Był naszym rekordzistą jeśli chodzi o poziom parametru wątrobowego ALT we krwi (norma wynosi od 14-80 U/I, u niego uzyskaliśmy wynik 1861 U/I)

U Bianka doszło do skrętu płata ogoniastego. Po operacji bardzo szybko wracał do zdrowia, po 2 dobach szpitala został wypisany do domu. W badaniach krwi wykonanych po 3 tygodniach zarówno morfologia jak i biochemia były już prawidłowe.

PREDYSPOZYCJE RASOWE?

Z artykułu, w którym omówionych zostało 16 przypadków skrętu wątroby u królików, wynikało, że 69% z nich były to mini lopy3. Na tej postawie po internecie rozniosła się wieść, że rasa ta jest bardziej predysponowana. Trudno jednak wyciągać głębsze wnioski z tej statystyki, ponieważ nie wiemy, jaka była ogólna statystka ras królików przychodzących do tej kliniki. Być może mini lopy były w tych latach czy regionie bardziej modne i stanowiły większość króliczych pacjentów trafiających do kliniki?

Obserwując naszych pacjentów nie możemy potwierdzić tych obserwacji. Operujemy dotknięte tym schorzeniem króliki wielu raz oraz mieszańce, króliki miniaturowe oraz hodowlane, samce i samice, młodsze i starsze. Fakt dominacji mini lopów jako rasy predysponowanej do skrętu nie pokrywa się również z innymi publikacjami w literaturze medycznej, gdzie opisywane przypadki dotyczą różnych ras królików oraz mieszańców.

Tak więc ostrzegamy – tu nie ma zasad. Czujność właściciela jest zawsze wymagana.

CO CZĘSTO STWIERDZA LEKARZ W CZASIE BADANIA KLINICZNEGO?

poszerzenie żołądka oraz jelit na skutek porażennej niedrożności jelit8 – uwaga! może być mylona z zatrzymaniem pracy jelit (GI stasis) na tle bezoarów!!!

Porażenna niedrożność jelit jest stanem, gdy na skutek odruchowej reakcji autonomicznego układu nerwowego, dochodzi do zahamowania perystaltyki jelit. Reakcja ta jest odpowiedzią na silny ból w obrębie jamy brzusznej. Trwa tak długo jak długo działa bodziec bólowy. We wnętrzu żołądka i jelit gromadzi się płyn i gaz, poszerzając ich średnicę. Poszerzenie i zgazowanie żołądka i jelit jest źródłem dodatkowego bólu dla chorego królika. Dlatego króliki te z czasem stają się coraz bardziej obolałe.

– widoczne silne objawy bólowe (zastygnięcie w bezruchu, apatia, zmniejszona reakcja na bodźce, bólowe ustawienie uszu oraz przymknięte oczy)

–  bolesność w przedniej części jamy brzusznej podczas omacywania

– czasem palpacyjnie możliwy jest do wyczucia zmieniony, twardy w dotyku płat wątroby

DIAGNOSTYKA:

Objawy skrętu płata wątroby u królików mogą być niespecyficzne i przypominać problemy dotyczące układu pokarmowego, dlatego w postawieniu diagnozy należy wesprzeć się badaniami krwi oraz diagnostyką ultrasonograficzną.

Badania krwi:

Stwierdzić możemy następujące anomalie:

anemię, obniżenie hematokrytu, trombocytopenię – występują często i są spowodowane krwawieniem ze skręconego płata wątroby do jamy brzusznej

– średnie do znacznego podwyższenie wszystkich lub części parametrów wątrobowych (ALT, ASP, ALP, GGT)

azotemia, podwyższony poziom CK

Badanie USG – można przy jego pomocy uwidocznić:

– zmieniony, powiększony płat wątroby, o zaokrąglonych brzegach oraz niejednorodnej echogenicznosci.

– upośledzenie bądź całkowity zanik krążenia w skręconym płacie

– pomiędzy płatami wątroby (lub przy zaawansowanym procesie chorobowym w całej jamie brzusznej) widoczny może być płyn (jest to krew).

– motoryka jelit bywa znacząco zmniejszona.

Czasem, z powodu znacznego zgazowania żołądka (które często towarzyszy tej chorobie), pełne badanie USG wątroby może nie być możliwe do wykonania.

PRZYPADEK KLINICZNY NR 3

Bobin, królik miniaturowy, w momencie wystąpienia u niego skrętu miał 2 lata i 3 miesiące, waga: 1,97kg

Co zaniepokoiło właścicieli:

„Bobin od wczorajszego wieczoru mniej jadł, dziś rano leżał na boku, sikał pod siebie, nie chce jeść”

Bobin w momencie przyjęcia do szpitala miał bardzo silnie wyrażone objawy bólowe – z powodu skrętu płata, a dodatkowo silnego zgazowania żołądka i jelit.

Parametry czerwonokrwinkowe Bobin miał w dolnej granicy normy, ALT znacznie podwyższony. Badanie USG potwierdziło skręt płata ogoniastego.

Bobin po operacji spędził jeszcze 3 dni w szpitalu, aż udało się ponownie uruchomić jego przewód pokarmowy. Badania krwi wykonane 2 tygodnie po operacji potwierdziły powrót parametrów wątrobowych do normy.

LECZENIE:

Leczeniem z wyboru, jest lobektomia, czyli chirurgiczne usunięcie skręconego płata1. Przed przystąpieniem do operacji należy ustabilizować stan pacjenta (dożylna kroplówka, leczenie przeciwbólowe, dogrzewanie).

Leczeniu chirurgicznemu towarzyszy pooperacyjna intensywna terapia nakierowana na przywrócenie prawidłowej pracy przewodu pokarmowego. Pacjent spędza w szpitalu zazwyczaj 2-3 dni po operacji, do czasu, aż jego stan się ustabilizuje, przewód pokarmowy ponownie podejmie swoją funkcję, królik zacznie samodzielnie jeść i bobczyć.

Zakończone sukcesem leczenie chirurgiczne daje bardzo dobre prognozy na przyszłość. Niestety nie wszystkie króliki przeżywają zabieg operacyjny. Ryzyko jest szczególnie wysokie u tych osobników, które są już ogólnie w złym stanie przed operacją (wstrząs, niewydolność krążenia), mają bardzo niski hematokryt bądź problemy z krzepnięciem krwi.

Istnieje (choć stosunkowo niewielka) szansa na przeżycie przez królika skrętu płata wątroby, stosując jedynie intensywną terapię farmakologiczną, bez interwencji chirurgicznej. Dotyczy to przypadków, w których wystąpił wolniejszy przebieg choroby, bez silnego krwawienia do brzucha. Dochodzi wówczas do atrofii takiego płata. U królików tych opisywano jednak nawracające problemy z motoryką jelit3, związane zapewne z bólem promieniującym od tak zmienionego płata wątroby.

DLACZEGO KRÓLIKI UMIERAJĄ?

Skręt płata wątroby prowadzi w pierwszej kolejności do zamknięcia odpływu żylnego z danego płata, gdy napływ krwi tętniczej nadal ma miejsce. To prowadzi do ostrego przekrwieni płata. Wynikiem tego jest martwica płata, wzrost poziomu enzymów wątrobowych we krwi, wyciek krwi z obrzękniętego płata do jamy brzusznej, wstrząs i śmierć2.

Wstrząs i śmierć mogą też nastąpić inną drogą – poprzez tzw. DIC, czyli zespół rozsianego wewnątrznaczyniowego wykrzepiania. Rozwija się on wtórnie do działania toksyn bakteryjnych i/lub produktów uwalnianych do krążenia przez obumierające tkanki płata wątroby2.

ZAPOBIEGANIE:

Nie opisano jak dotąd sposobów zapobiegania pojawieniu się skrętu płata wątroby u królika.

KIEDY SIĘ NIEPOKOIĆ?

W przypadku królika, u którego wystąpią niespecyficzne objawy chorobowe, takie jak posmutnienie, brak apetytu, obniżenie bądź zatrzymanie wydalania bobków, a dodatkowo w obrazie krwi pojawi się anemia oraz wysokie poziomy enzymów wątrobowych – powinniśmy zawsze brać pod uwagę możliwość wystąpienia skrętu płata wątroby. W tym kierunku powinna być prowadzona dalsza diagnostyka.

Brak podjęcia szybkiego leczenia chirurgicznego kończy się śmiercią większości królików dotkniętych tym schorzeniem. Jak pokazują ostatnie lata, choroba ta wcale nie jest tak rzadka, jak kiedyś sądzono. Dlatego nie czekajmy z wizytą u lekarza, gdy stan królika zaczyna być niepokojący. Czas rozpoczęcia terapii gra tu kluczową rolę.

lek. wet. Lidia Lewandowska

Specjalista Chorób Zwierząt Futerkowych (od 2006r)
Lekarz z ponad 21 letnią praktyką dotyczącą leczenia zajęczaków (królików) i gryzoni
Wykładowca na sympozjach dla lekarzy weterynarii
Autorka licznych publikacji naukowych dotyczących chorób zwierząt egzotycznych
Konsultantka książek naukowych z dziedziny medycyny królików i gryzoni
Kierownik Specjalistycznej Przychodni Weterynaryjnej dla Małych Ssaków – OAZA

BIBLIOGRAFIA:

    1. Ferrets, Rabbits, and Rodents, Clinical Medicine and Surgery", 4th Edition, James Carpenter, 2020r
    2. Successful outcome of hepatectomy as treatment for liver lobe torsion in four domestic rabbits”, Natasha J Stanke, Jennifer E Graham, Connie J Orcutt, Catherine J Reese, Brian K Bretz, Patty J Ewing, Jessica Basseches, J Am Vet Assoc, 1;238(9):1176-83, 2011r
    3. Liver Lobe Torsion in Rabbits: 16 Cases (2007 to 2012)”, Jennifer E.,  Connie J.Orcutt, Sue A.Casale, Patty J.Ewing, JessicaBasseches, Journal of Exotic Pet Medicine, vo. 23, 2014r
    4. Comparative Study of the Liver Anatomy in the Rat, Rabbit, Guinea Pig and Chinchilla”, Florin Stan, Bulletin UASVM Veterinary Medicine 75, 2018r
    5. Liver lobe torsion in a dog” Michael G. Scheck, Can Vet J 48:423–425, 2007r
    6. Liver lobe torsion in pet rabbits: clinical consequences, diagnosis, and treatment”, Jennifer Graham, Jessica Basseches, Vet Clin North Am Exot Anim Pract, 17(2):195-202, 2014r
    7. Anatomical macromorphological features of the liver in domestic rabbit (Oryctolagus cuniculus)” K. Stamatova-Yovcheva, R. Dimitrov, D. Kostov, D. Yovchev, K. Stamatova-Yovcheva, R. Dimitrov, D. Kostov, D. Yovchev
    8. Manual od rabbit Medicine”, Anna Meredith, BSVA, 2014r
    9. Identification and Management of Liver Lobe Torsion in Domestic Rabbits”, Brendan Noonan, angell.org

  1.  

Facebook
Twitter
WhatsApp
Email

czytaj również:

Korzystając z naszej strony wyrażasz zgodę na używanie przez nas plików cookies (ciasteczek) w celach analizy ruchu.