Jesteśmy jedną z kilku lecznicy na terenie Polski, w której można wykonywać badanie tomograficzne głowy królików i gryzoni tomografem stożkowym CBCT. W tym miejscu odpowiemy na najczęściej zadawane nam pytania.
Czym jest badanie tomograficzne stożkowe (CBCT)
CBCT (Cone Beam Computed Tomography), czyli tomografia komputerowa wiązką stożkową, to nowoczesna technika obrazowania 3D, która wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie. W przeciwieństwie do tradycyjnego CT (tomografii komputerowej), CBCT stosuje stożkowy kształt wiązki promieni, co pozwala na uzyskanie bardzo szczegółowych obrazów przy znacznie niższej dawce promieniowania.
CBCT znajduje coraz szersze zastosowanie w weterynarii, zwłaszcza u małych ssaków, takich jak króliki, świnki morskie, szynszyle czy małe gryzonie. U tych gatunków tradycyjne metody diagnostyczne CT bywają niewystarczające z powodu małych rozmiarów tych pacjentów i delikatnej budowy ich czaszki.
CBCT vs CT – różnice w pigułce:
| Cecha | CBCT (Cone Beam CT) | CT (Computed Tomography, klasyczna tomografia) |
|---|---|---|
| Rodzaj wiązki promieniowania | Stożkowa (cone beam) | Wentylatorowa (fan beam) |
| Zasięg skanowania | Małe obszary (głównie głowa, szyja, szczęka) | Całe ciało (np. klatka piersiowa, brzuch) |
| Czas skanowania | Krótszy (kilkanaście sekund) | Dłuższy (do kilku minut) |
| Dawka promieniowania | Niższa | Wyższa |
| Rozdzielczość | Wysoka rozdzielczość szczególnie dla struktur kostnych | Lepsza rozdzielczość tkanek miękkich |
| Zastosowania | Stomatologia, laryngologia, | Neurologia, onkologia, chirurgia, kardiologia, urazy |
| Możliwość zobrazowania tkanek miękkich | Ograniczona | Bardzo dobra |
Zalety CBCT w weterynarii małych ssaków:
• Wysoka rozdzielczość obrazów – idealna do oceny drobnych struktur anatomicznych,
• Niska dawka promieniowania – bezpieczniejsza dla zwierząt,
• Krótki czas badania – zmniejsza potrzebę długotrwałej narkozy,
• Możliwość rekonstrukcji 3D – przydatna w diagnostyce i planowaniu leczenia.
Główne zastosowania CBCT u zajęczaków i gryzoni:
- Diagnostyka chorób stomatologicznych:
o Ocena przerostów zębów,
o Ocena deformacji zębów trzonowych i siekaczy, o Ocena stanu miazgi zębów o Ocena relacji zębów do struktur sąsiednich (kości, zatoki, oczodół). o Wykrywanie ropni okołozębowych - Diagnostyka chorób zatok i jamy nosowej:
o Wykrywanie zmian zapalnych, nowotworowych, rinolitów w obrębie zatok i jam nosowych. - Ocena struktur kostnych czaszki:
o Urazy (złamania, deformacje),
o Wady wrodzone lub nabyte
o Zmiany zwyrodnieniowe lub nowotworowe. - Diagnostyka puszek bębenkowych o Ocena wnętrza puszki bębenkowej (właściwa powietrzność/niewłaściwe cieniowanie/mineralizacja) o Ocena ściany puszki bębenkowej (pogrubienie ścian/osteoliza ściany puszki)
- Planowanie zabiegów chirurgicznych:
o Szczegółowa mapa anatomiczna umożliwia precyzyjne przygotowanie do operacji, np. ekstrakcji zębów, usuwania ropni, otwarcia nosa czy puszki bębenkowej.
Czego nie widać w badaniu CBCT?
- Tkanek miękkich w pełnej szczegółowości:
– CBCT nie jest idealne do szczegółowego obrazowania tkanek miękkich, takich jak mięśnie, ścięgna, naczynia krwionośne czy nerwy. To ograniczenie wynika z tego, że CBCT jest zaprojektowane głównie do obrazowania struktur kostnych. - Guzów w mózgu, tkankach miękkich
– CBCT może nie wykryć nowotworów w tkankach miękkich, szczególnie w początkowych stadiach, kiedy guz nie wpływa jeszcze na strukturę kostną. W takich przypadkach lepsze będzie wykorzystanie innych technik obrazowania, takich jak rezonans magnetyczny (MRI). - Obrazy w bardzo głębokich częściach ciała:
– Choć CBCT jest dobrym narzędziem do obrazowania głowy, może być mniej skuteczne w obrazowaniu głębszych struktur ciała, szczególnie jeśli chodzi o jamę brzuszną czy klatkę piersiową, gdzie wymaga się bardziej zaawansowanych metod, takich jak klasyczna tomografia komputerowa (CT) lub MRI.
Podsumowanie:
CBCT jest fantastycznym narzędziem diagnostycznym w weterynarii, szczególnie do obrazowania drobnych struktur kostnych i zębów oraz w diagnostyce zmian w obrębie zatok, puszek bębenkowych oraz stawów skoroniowo-żuchwowych. Należy jednak pamiętać, że badanie to ma swoje ograniczenia, zwłaszcza w zakresie obrazowania tkanek miękkich i precyzyjnego wykrywania niektórych rodzajów zmian patologicznych. W niektórych przypadkach, aby uzyskać pełny obraz problemu zdrowotnego zwierzęcia, może być konieczne połączenie CBCT z innymi metodami diagnostycznymi.
Jak wygląda badanie?
Aby wykonać badanie tomograficzne głowy królików i gryzoni, muszą one pozostawać przez kilkanaście sekund całkowicie nieruchome. .
Świnki morskie i małe gryzonie znieczulamy do tego badanie najczęściej wziewnie (izofluranem). U królików badanie to wykonujemy w krótkodziałającym znieczuleniem dożylnym.
Ogólnie są to bezpieczne procedury, jednak przed wykonaniem badania tomograficznego głowy, z uwagi na konieczność krótkotrwałego znieczulenia zwierzęcia, pacjenci muszą zostać przebadani i zakwalifikowani do niego przez lekarza.
Jak zapisać zwierzę na badanie?
Jeśli chcą Państwo sprawdzić stan zębów u swojego zwierzęcia, cierpi ono w powodu przewlekłego kataru, podejrzewają Państwo problemy z uchem lub stawami skroniowo-żuchwowymi – wystarczy zapisać się na wizytę. Lekarz zbada zwierzę i umówi się z Państwem na termin badania (czasem jest możliwość wykonania go nawet tego samego dnia). Opis wykonujemy najczęściej w ciągu 5 dni roboczych.