Niedrożność przewodu nosowo-łzowego jest problemem, z którym spotykamy się stosunkowo często u królików. Objawia się ona łzawieniem, zbieraniem się dużej ilości wydzieliny w kąciku oka. W bardziej zaawansowanym stadium może dochodzić do wypływu ropnego z woreczka łzowego, zapalenia skóry w okolicy oka (na trasie, po której spływają łzy), zapalenia spojówki, rogówki, gałki ocznej. Leczenie zależne jest od przyczyny i nie zawsze prowadzi do cofnięcia się objawów. Zawsze jednak warto próbować. Im szybciej zaczniemy, tym większa szansa na powodzenie terapii.
ANATOMIA PRZEWODU NOSOWO-ŁZOWEGO:
Przewód nosowo-łzowy nie jest jakąś niezwykłą strukturą, występującą tylko u królików. Mają go też inne zwierzęta oraz my, ludzie. Dlaczego to właśnie u królików stwarza on jednak tak wiele problemów? Przyczyną jest jego nietypowa anatomia u tego gatunku zwierząt – jest on długi i kręty, z występującymi lokalnie przewężeniami. Drugim problemem jest jego lokalizacja – przebiega on bowiem w okolicy korzeni zębów policzkowych oraz siekaczy.
Przewód ten łączy woreczek łzowy z nosem – tą drogą powinny spływać łzy. Jeśli przewód z jakiś powodów staje się niedrożny, łzy nie spływają nim do nosa, ale przelewają się poprzez krawędź powieki i spływają po skórze twarzy królika. Właściciel obserwuje wówczas łzawienie i z tym problemem najczęściej zgłasza się do lekarza.
Łzy stale produkowane są przez gruczoły łzowe. Obmywają one gałkę oczną i zbierają się w jeziorku łzowym w worku spojówkowym. Początkiem drogi odpływu łez jest pojedynczy punkt łzowy, znajdujący się na dolnej powiece. Od tego miejsca krótkim kanalikiem łzy spływają do woreczka łzowego. Dalej droga zwęża się i prowadzi długim przewodem, który biegnie w obrębie kości łzowej i szczękowej, a zakończony jest otworem znajdującym się wewnątrz nosa, niedaleko nozdrzy. Na trasie przebiegu przewodu spotykamy dwa dosyć ostre zakręty – tzw. zgięcie bliższe i dalsze. Te miejsca są szczególnie podatne na powstanie lokalnej niedrożności.
Dlaczego problemy z przewodem nosowo-łzowym wiążą się u królików najczęściej z chorobą stomatologiczną? Dzieje się tak dlatego, że przewód ten biegnie nad korzeniami zębów policzkowych oraz w okolicy korzeni siekaczy. Choroby zębów maja więc bezpośredni wpływ na to, co dzieje się z przebiegającym obok nich przewodem.
PRZYCZYNY CHOROBY:
- anatomiczna budowa przewodu nosowo-łzowego u królika (wąski, kręty przebieg, obecność dwóch zagięć i obecnych w tych miejscach zwężeń)
- bliskość przebiegu przewodu w stosunku do korzeni zębów
- stan zapalny w obrębie śluzówki nosa i zatok, który przenosi się na przewód nosowo-łzowy
- niedrożność spowodowana urazem mechanicznym
- wrodzone zaburzenia anatomiczne dotyczące budowy przewodu
- w niektórych przypadkach przyczyna pozostaje nieznana.
OBJAWY KLINICZNE NIEDROŻNOŚCI PRZEWODU NOSOWO-ŁZOWEGO:
- łzawienie – może być początkowo bardzo delikatne, z czasem zazwyczaj nasilające się
- zbieranie się w kąciku oka mlecznej wydzieliny, która z czasem zasycha
- widoczne wybrzuszenie pod okiem (tak, gdzie znajduje się woreczek łzowy). Po uciśnięciu woreczka łzowego, przez punkt łzowy wypływa nagromadzona tam treść
- ropny wypływ z oka
- zapalenie i owrzodzenie skóry pod okiem
- wypadanie sierści pod okiem
- objawy mogą być jednostronne lub obustronne
Wtórnie do niedrożności przewodu nosowo-łzowego mogą się rozwijać:
- zapalenie woreczka łzowego (spowodowane zaleganiem w nim łez, śluzu lub ropy)
- owrzodzenie rogówki (na skutek drażnienia jej przez wydzielinę z oka)
- zapalenie spojówki
- zapalenie powiek
- zapalenie gałki ocznej
DIAGNOSTYKA:
Diagnostyka ma na celu określić, czy problem dotyczy drogi odpływu łez, spojówki, rogówki czy gałki ocznej. Zapalenie każdej z tych struktur może bowiem objawiać się klinicznie łzawieniem, ropnym wypływem. Lekarz musi zatem zdiagnozować, co dokładnie się dzieje.
- Ważnym badaniem, pomagającym na szybko ocenić, czy przewód jest drożny, jest test z barwnikiem okulistycznym – fluoresceiną. Przy prawidłowej pracy przewodu barwnik wpuszczony do oka, powinien szybko spłynąć przewodem w dół i zostać zauważony wokół nozdrza (po tej stronie, po której został zakropiony).
- Jeżeli stwierdzimy niedrożność – badaniem, obrazującym nam miejsce występowanie problemu jest cystografia dróg łzowych (dakrocystografia) . Polega ona na wprowadzeniu kontrastu okulistycznego do kanalika i wykonaniu zdjęć RTG. Możemy wówczas zobrazować rejony przewodu nosowo-łzowego, gdzie doszło do patologicznego poszerzenia/zwężenia lub powstania całkowitej niedrożności.
- Badanie jamy ustnej i zdjęcia RTG stomatologiczne – pomagają zdiagnozować problem stomatologiczny z którym być może borykać się królik (jak wspomniałam powyżej problemy z przewodem nosowo-łzowym u królików w większości przypadków mają podłoże stomatologiczne)
- Wymaz (pobrany poprzez płukanie przewodu nosowo-łzowego lub z worka spojówkowego w przypadku jego całkowitej niedrożności) – gdy podejrzewamy podłoże bakteryjne jako główną przyczynę problemu. Problemy związane z infekcją dróg oddechowych są drugie co do częstotliwości, jeśli chodzi o problemy z właściwym funkcjonowaniem przewodu nosowo-łzowego.
LECZENIE:
Leczenie zależy od przyczyny. Zasadą jest jednak, że trwa długo (kilka tygodni). Nie wszystkie przypadki da się niestety wyleczyć. Ważne jednak, aby próbować i nie czekać na zaostrzenie się problemu. Im szybciej zaczniemy leczenie tym większa szansa na poprawę stanu klinicznego zwierzęcia. Terapia polega na:
- leczeniu choroby stomatologicznej (korekcje zębów, usuwanie chorych zębów, wprowadzenie właściwej diety)
- leczeniu lokalnego stanu zapalnego (krople do oczu, leczenie ogólne)
- płukaniu przewodu nosowo-łzowego (w znieczuleniu miejscowym oka)
- leczeniu stanów infekcyjnych w obrębie nosa i zatok (jeśli występują)
ROKOWANIE:
Rokowanie zależy od przyczyny choroby.
Wiele królików trafia do lekarza już w zaawansowanym stadium choroby, w którym możemy mówić bardziej o kontrolowaniu objawów choroby niż wyleczeniu.
Jeśli kanalik został trwale uszkodzony przez wciśnięty w niego ząb, doszło do zwężeń w jego przebiegu na skutek stanu zapalnego (bliznowacenia, zmian w budowie jego ściany), prawdopodobnie nigdy nie wróci on już do prawidłowego funkcjonowania.
W takiej sytuacji należy dbać o właściwą higienę oka – poprzez codzienne dokładnie oczyszczanie futerka pod okiem (można do tego użyć zwykłej wody, którą zwilżymy gazik). Ważne jest też szybkie reagowanie na stany zaostrzeń. Takie króliki najprawdopodobniej będą wymagały co jakiś czas powtórnych terapii. Ma to na celu nie dopuszczenie do wtórnego zapalenia woreczka łzowego, rogówki czy spojówki oka.
Przy właściwej opiece nad takim królikiem, odpowiedniej pielęgnacji i korzystaniu z pomocy weterynaryjnej przy nasileniu objawów choroby, zwierzęta te w większości przypadków są w stanie bardzo dobrze funkcjonować. Należy pamiętać jednak, że przyczyna problemów jest najczęściej stomatologiczna, dlatego królik taki powinien być regularnie badany przez lekarza pod kątem jego problemów z zębami. Ograniczać również należy infekcje występujące na terenie nosa i zatok (jeśli występują).
Na rzecz tego artykułu swoje śliczne pyszczki udostępniły: